به گزارش گروه فرهنگی حیات؛ نشست نقد و بررسی سی‌امین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم، با حضور علیرضا معاف معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس سی امین نمایشگاه بین المللی قرآن در خبرگزاری بین المللی قرآن برگزار شد.

در این نشست علیرضا معاف، معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس سی امین دوره نمایشگاه قرآن به نقدهای مطرح شده در این نشست پاسخ داد.

وی با اشاره به اینکه از مطالب طرح شده بسیار استفاده کرده است، گفت: چه نقدهای محتوایی، چه نقدهای عملیاتی و چه نکاتی که دوستان رسانه‌ای بیان کردند. خیلی عالی بود و ممنون هستم و خدا را شاکرم که کارهای فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی محل گفت وگوهای علمی تئوریک و جدی است و این کامیابی و موفقیتی خوبی برای دولت است که رسانه‌ها و اساتید و خواص پیرامون اقدامات او بی تفاوت نباشند و صحبت کنند.

معاف تصریح کرد: چیزی که ما به عنوان نقد و بررسی و ارزیابی مطرح می‌کنیم، در قرآن تعبیر متعادلی داریم از یک طرف می گوید خودستایی نکنید و خیلی دچار خودشگفتی و خودستایی نشوید و تعبیر دیگری هم دارد که می‌گوید منت نگذار و زیاد هم کار خود را معرفی نکن، از آ نطرف هم هست که می‌گوید این هم دستور قرآن است که به سر مال نزنید انصاف و عدالت و تقوی در کلام و رعایت اینکه در نقد باید مجموعه ای از مصیبت‌ها و برکات و خوبی‌ها و البته اشکالات ایرادات و نقایص و عیوب را گفت. حتماً هم مثبتان و برکات به مجموعه‌ای از فعالان و اساتید بر می‌گردد که در کار نمایشگاه زحمت می کشند و نقایص به آن مدیری که وقتی مسئولیت پذیرفته را باید این آمادگی را داشته باشد که بگویند اشکالات متوجه شماست. من این آمادگی را دارم.

معاف گفت: مهم‌تر از متن نمایشگاه که مجموعه‌ای از اتفاقات خوب قرآنی و البته اشکالاتی که عنوان شد به نظر من فرامتنی و بینامتنی نمایشگاه اهمیت دارد و آن گرایش مردم به قرآن و دین است. نمایشگاه بین المللی قرآن گرایش مردم را به یک امر دینی به یک کار دینی نشان می‌دهد. استقبال امسال مردم از نمایشگاه از حیث نشانه شناختی و هم معناشناختی باید مطالعه شود. من به عنوان کسی که به مباحث پدیدار شناسی خیلی علاقه دارم و به آنچه که در جامعه رخ می‌دهد بسیار علاقه دارم که چرا مردم به یک موضوعی توجه می کنند چرا برخی مسائل را نمی‌پذیرند و جلوی آن می‌ایستند. الان ما با این مواجه هستیم که بخشی از مردم با بخشی از این مسئله مشکل دارند و دارند پس می‌زنند.

معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: اقبال مردم به قرآن و یک امر قرآنی و یک اتفاق قرآنی که شورای عالی انقلاب فرهنگی آن را بزرگ‌ترین رویداد قرآنی کشور اعلام کرده است، ولی حتماً یک جهات تفرجگاهی برای توده مردم دارد حتماً جهات جذابی برای نخبگان دارد. اقبال مردم به نمایشگاه اصلی ترین نکته در خوانش نمایشگاه است. با متن نمایشگاه کار دارند و در مورد متن نمایشگاه و اتفاقات متنی نمایشگاه نکاتی که اشاره شد و نکاتی که دارم کار دارم. اما فرامتن و بینامتن نمایشگاه بسیار اهمیت دارد. گاهی خودمان هم باور می‌کنیم که مردم علاقه‌ای به قرآن و دین و ارزش‌ها ندارند. نمایشگاه قرآن که پر از اشکال است و بهتر است و بدانیم این نکات را رفع کنیم نمایشگاهی است که با استقبال مواجه می‌شود و بهتر از همه سال‌های قبل بوده است.

نمایشگاه قرآن یک تفرجگاه هم هست

وی افزود: حالا این نمایشگاه با همه این ایرادات و اشکالات این همه مورد توجه قرار گرفته است و این آفرین گفتن به مردم دارد. خوب است که ما به این توجه کنیم این وظیفه مدیران دولتی را هم بسیار سنگین می‌کند. تشکر رئیس جمهور تکلیف ما را زیاد کرده است. باید به مردم در نمایشگاه خوش بگذرد و در آن لذت ببرند. نمایشگاه تفرجگاه است و این منطق قرآنی است و بخشی از دستور روایی و قرآنی و دینی ما هست. به نظر من انس مردم با قرآنی بخشی ناظر به همین مسئله است. مفهوم کانونی در کارهای قرآنی ما انس مردم با قرآن است. حالا انس برای کودک یک معنا می‌دهد برای اساتید یک معنا مید هد برای دانشگاهیان یک معنا می‌دهد و برای هر قشری یک معنا می‌دهد اما آن معنا کانونی مفهوم انس است.

معاف بیان کرد: هدف اصلی و هدف غایی این است که مردم دوست داشته باشند در فضای قرآنی دو ساعت زیست کنند و نفس بکشند و حس بهتری به آنها نسبت به قرآن داده شود اگر افراد از نمایشگاه قرآن خارج شده باشند و این حس رخ داده باشد و طرف بکوید من لذت بردم و کودک بگوید از قرآن خوشم آمد اگر این اتفاق افتاده باشد ما موفق شده ایم اگر نیفتاده باشد موفق نشده ایم و این ناکامی مدیریت فرهنگی است. باید ارزیابی دقیقی هم داشته باشیم. از مردم باید بپرسیم. من همیشه گفته ام قرآن للناس و بصائر للناس است و می دانم امیرالمومنین به ماکل می‌گوید کارها را به گونه‌ای تنظیم کن توده مردم خوششان بیاید.

دبیر کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی بیان کرد: آن چیزی که برای ما مهم است توده‌های مردم است ما باید ارزیابی داشته باشیم. ارزیابی اولیه این بوده که رضایت مردم بالای نود درصد بوده است. هنوز استقرا تام نیست.

وی در ادامه به مباحث مطرح شده در این نشست اشاره کرد و گفت: یکی از مباحث کیفی سازی حضور مردم بود، چون رویکرد من در حوزه محتوا و مفهوم بوده است ما باید نمایشگاه را محتوایی تر و کیفی‌تر کنیم حالا که نمایشگاه به نقطه‌ای رسیده که ثبات دارد و راحت می‌شود آن را نقد کرد. در نمایشگاه و مسابقات فستیوال و جشنواره است و یک حالت جشن و شادی و تحرکت و خانواده و هستید پس باید عرضه در نمایشگاه متنوع باشد. حالا اینجا چطور کیفی‌تر کنیم دوستان به این سوال پاسخ دهند که کیفی‌تر شدن نمایشگاه به چه شکل است.

هفتاد درصد نمایشگاه قرآن به دست مؤسسات مردمی بوده است

معاف بیان کرد: نکته دیگر در مورد مردمی‌ها بود، اولاً ارتباط ما با اتحادیه تشکل‌های قرآنی خوب است. مؤسسات مردمی هم ارتباط خوبی با دولت دارند و دولت هم یک دولت مردمی است و نمایشگاه هم مربوط به مردم است. اما اینکه نمایشگاه مؤسسات قرآنی مردمی را محدود کنیم به موسساتی که صرفاً در اتحادیه هستند هم نگاه ما نیست. هفتاد درصد نمایشگاه مؤسسات مردمی بوده است. اینکه می گویم دقیق است. جامعه فرهنگی قرآنی عصر مؤسسه مردمی است. بسیج یک مجموعه مردمی است. مشاوره‌های ما کلاً دست مجموعه‌های مردمی بوده است. دانش بنیان‌ها هم همینطور بوده است. لذا هفتاد درصد نمایشگاه از سوی مجموعه‌های مردمی بوده است. اتفاقاً وزارت ارشاد کمترین تصدی و اجرا را در مدیریت نمایشگاه داشته است از ۴۹ مدیر کمیته و بخش نمایشگاه تنها ۱۱ نفر از عوامل وزارت ارشاد بوده اند و بقیه از بیرون بوده است.

وی اظهار کرد: تمشیت و همکاری و هماهنگی با مؤسسات مردمی قرآنی که به امر قرآن فعال هستند وظیفه جدی ماست اما اصلی ترین وظیفه نیست. الان خیلی عقب هستیم و باید بیشتر شود. در همه ادوار دولت‌ها این نقص را داشته اند. دولت‌ها علاقه به توسعه دارند. دولت مردمی اما این نگاه را ندارد و حداقل در حوزه قرآن و امر عترت این نگاه را ندارد. الان بسیاری از امور نمایشگاه کتاب به بخش مردمی واگذار شده است.

وی در مورد هزینه‌ها، بیان کرد: نمایشگاه در حداکثر انضباط مالی برگزار شده و نهادهای نظارتی هم سال گذشته و هم امسال و هم همیشه هرگونه اطلاعی از هرگونه منابع و مصارف نمایشگاه میت وانند داشته باشد دارند و خواهد داشت. سال قبل برخی از دوستان منتقد قرآنی گفتند نسبت به هزینه‌های نمایشگاه سوال دارند. گفتم تمام اسناد مالی در اختیار دوستان است امسال نیز به همین صورت خواهد بود. برآورد نهایی در مورد هزینه‌ها را تا یک ماه آینده می‌توانیم بدهیم چون بخشی از هزینه‌های نمایشگاه هزینه‌های ناتمام است.

بر اساس ضریب‌های تورمی در کشور حتماً نسبت به سال قبل صرفه جویی داشته ایم

معاف اظهار کرد: بر اساس ضریب‌های تورمی در کشور حتماً نسبت به سال قبل صرفه جویی داشته ایم با وجود اینکه سی هزار متر مربع فضای نمایشگاه بیشتر شده و حجم بازدید کننده و خدمات در نمایشگاه بیشتر شده است. ما حدود ۲۰۰ هزار افطاری و شام در نمایشگاه توزیع کرده ایم. این کار در کمال تکریم اجرا شده است. اینهابخشی از هزینه‌های نمایشگاه در حال جمع بندی است ولی هزینه‌ها شفاف است ما قول دادیم سی نمایشگاه قرآنی استانی خواهیم داشت. یازده نمایشگاه برگزار شده است. چهار نمایشگاه هم با اقلام نمایشگاه تهران یا شروع شده یا شروع خواهد شد و بقیه نمایشگاه هم برگزار می‌شود.

برگزاری ۵۷ نشست و همایش تخصصی

معاون قرآن و عترت وزیر ارشاد بیان کرد: نمایشگاه سیار در تهران با همکاری کانون پرورش برگزار شد. یک شب هم به صورت نمونه در حیاط مصلی اجرا کردند. رویکرد ما رد این موضوع مناطق محروم بود. نشست‌های علمی و نخبگی که دوستان اشاره کردند دغدغه همیشگی من هم بوده است که جقدر در نمایشگاه امکان برگزاری نشست به معنای حرفه ای آن داریم. ۵۷ نشست و همایش تخصصی برگزار شده است. به عنوان مثال در حوزه نهج شش نشست در حوزه صحیفه چهار نشست را برگزار کردیم. بخشی از این نشست‌ها را باید به دانشگاه‌ها ببریم که البته در ایام برپایی نمایشگاه دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها ببریم که تعطیل بودند. سال‌های بعد باید پیش نشت ها و پیش همایش‌هایی را برگزار کنیم.

نمایشگاه یا فروشگاه هم دوگانه‌ای که همواره مورد سوال بوده است

رئیس سی امین نمایشگاه بین المللی قرآن بیان کرد: صدای تلاوت باید در نمایشگاه قرآن بیشتر شود مسجد کرامت هر شب تلاوت داشت اما مضامینی که در قالب سرودها بیان می‌شود هم مفاهیم قرآنی است که در اغلب ابتهال و تواشیح و سرود گفته می‌شود. نمایشگاه یا فروشگاه هم دوگانه‌ای که همواره مورد سوال بوده است. حتماً بخشی از نیاز مردم خرید آثار است و ما باید در نمایشگاه به این پاسخگو باشیم. بخشی از خرید مردم باید در نمایشگاه پاسخ داده شود که این بخش فروشگاهی از حیث کمی ۲۰ درصد کل نمایشگاه بوده است.

معاف با اشاره به اینکه هدف مردم از حضور در نمایشگاه نباید خرید باشد، گفت: اما گاهی در قالب همین خرید با بخش‌های مختلف نمایشگاه هم آشنا می‌شوند. با جلسات خانگی آشنا می‌شوند و با برخی مفاهیم آشنایی جزئی پیدا می‌کنند. در واقع بخش خرید قلابی می‌شود برای حضور بیشتر در نمایشگاه قرآن. اینها به عنوان نکات اصلی بود که گفته شد. بحث شفافیت مالی برای همه مجموعه‌های نظارتی سال گذشته بوده است امسال هم خواهد بود.

معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه نمایشگاه قرآن دارای سند راهبردی است، بیان کرد: این سند سال ۹۰ نوشته شده و باید به روز رسانی شود. باز هم تاکید می‌کنم که نوآوری ها نوگویی ها و نونویسی ها در نمایشگاه قرآن جا دارد. تحولات اساسی و تغییرات اساسی جا دارد. اگر کسی بیاید ایده اسلوب شکنانه و ساختار شکنانه بدهد و تحول ایجاد کند همراهی خواهیم کرد.

تکریم بهتر بازدید کنندگان باید در دستور کار قرار گیرد

وی افزود: بحث تکریم هم نکته‌ای بود که به آن اشاره شد. تکریم باید توسعه بیشتری پیدا کند و از شبستان و درب‌های حیاط و ایستگاه‌های مترو فراتر رود. اینکه طرف از خانه می‌خواهد راه بیفتد تا بازگشت با یک اپلیکیشن قابل انجام است. امسال با همراه اول هماهنگ کرده بودیم هر کسی وارد نمایشگاه می‌شد یک پیام حاوی نقشه برای او ارسال می‌شد. این باید توسعه پیدا کند. اینکه پارکینگ کم می‌آید به خاطر استقبال مردم هم خوشحال کننده است هم ناراحت کننده، ما امسال همه پارکینگ‌های اطراف نمایشگاه را زیر بار بردیم و حتی با پلیس راهور صحبت کردیم اجازه پارک در اطراف مصلی داده شود.

اشکال نمایشگاه قرآن این است که فیلم قرآنی و سینمای قرآنی در آنجا نیست

معاف بیان کرد: در نمایشگاه سی ام اعضای هیئت دولت، صد نماینده، اعضای مجلس خبرگان و مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای عالی انقلاب فرهنگی آمدند. نمایشگاه امسال موفق و باشکوه بود و مهم‌ترین نکته هم استقبال خوب و گرم مردم بود. من به عنوان مخاطب این نمایشگاه اگر بیایم حتماً از مواردی ایرادات جدی می‌گیرم. معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد امروز اولویت کار خود را امر دین و عترت و مسجد قرار داده است. ما در جشنواره فیلم فجر هم باید به این بیندیشیم ما در همه حوزه‌ها باید به قرآنی شدن بیندیشیم. اشکال نمایشگاه قرآن این است که فیلم قرآنی و سینمای قرآنی در آنجا نیست. ما باید د ر حوزه تجسمی تر حرفه ای تر حضور داشته باشیم. البته در حوزه نمایش قرآنی برنامه‌های خوبی اجرا شد. اما کم است باید بیشتر شود.

وی افزود: امسال تعداد اساتید قرائت و حفظ و تفسیر و ترجمه که در نمایشگاه قرآن مشارکت داشتند نسبت به سال‌های قبل چند برابر شده است. در حوزه ترجمه قرآن امسال برای اولین بار یک بخش را به بحث ترمه اختصاص دادیم و خود نمایشگاه آن را برگزار کرد. هر شب هم با مترجمین برجسته قرآن بحث داشتند. با توجه به اینکه رونمایی قرار بود با حضور وزیر باشد گذاشته ایم در جلسه تقدیر از مدیران نمایشگاه اعلام شده است تا آقای وزیر اعلام کنند مرکز ملی ترجمه راه اندازی شده است. همه کارهای زیرساختی و حقوقی انجام شده است.

معاون قرآنی وزیر ارشاد بیان کرد: این جلسه رسانه‌ای است ما هفته دیگر یا دو هفته دیگر همین جمع به اضافه دوستان دیگر بنشینیم تندتر و جدی تر و گزنده‌تر و تیزتر بگویند نمایشگاه قرآن چه اشکالاتی داشته است. دوستان نقدی دارند مؤسسات قرآنی که متولی امر قرآن هستند باید گل نمایشگاه به اینها داده شود این حرف درستی است. باید سال آینده در جای بهتری قرار بگیرند. اینکه بخش فروشگاهی به رواق شرقی و غربی رفته است هم موافق دارد هم مخالف دارد.

وزارت ارشاد و دولت قائل به این نیست که مردم را چند گروه کند

وی بیان کرد: اینکه گفته شد از اقشار مختلف آمده اند یا نیامدند طبیعت نمایشگاه قرآن و حرم امام رضا این است که برخی بیرون هم چادری نیستند اما در این مکان با چادر می آیند. ما خط کشی در این زمینه انجام ندادیم. به ما به دنبال دو قطبی و چند قطبی نیستیم و هر کس با هر مدلی وارد شود از او استقبال خواهیم کرد. وزارت ارشاد و دولت قائل به این نیست که مردم را چند گروه کند.